Populatiebeheer en genetica

Project - Genetische uitwisseling tussen populaties Noordse woelmuis in Noord-Holland

Noordse woelmuis

In hoeverre vindt er uitwisseling van genen plaats tussen Noordse woelmuizen die voorkomen in twee Natura 2000-gebieden in Noord-Holland? Dit was de onderzoeksvraag van een project dat A&W uitvoerde samen met de Zoogdiervereniging en Wageningen Environmental Research. Opdrachtgever was de provincie Noord-Holland.
Het onderzoek is gedaan in de Natura 2000-gebieden ‘Wormer en Jisperveld & Kalverpolder’ en ‘Ilperveld, Varkensland, Oostzanerveld & Twiske’.

Om DNA-monsters te verzamelen is gekozen voor een methode waarbij de muizen niet gevangen hoeven te worden. Er zijn keutels van woelmuizen verzameld in verschillende deelgebieden. Dat is gedaan in habitat dat optimaal geschikt is voor Noordse woelmuis. Op die manier was de kans groter dat de verzamelde keutels daadwerkelijk van Noordse woelmuis afkomstig waren en niet van andere muizensoorten. Zoals alle woelmuizen deponeren ook Noordse woelmuizen hun uitwerpselen als herkenbare keutelhoopjes. Om een individueel genetisch monster te verkrijgen is steeds een enkele keutel verzameld. Eerst is aan de hand van DNA uit de keutels bepaald van welke woelmuizensoort deze afkomstig waren. Vervolgens is een individueel genetisch profiel opgesteld van de Noordse woelmuis-keutels.

Uit de genetische profielen bleek dat Noordse woelmuizen uit de twee gebieden nauwelijks genetisch verschillen. Deze uitkomst kan twee dingen betekenen: dat er regelmatig uitwisseling plaatsvindt tussen beide gebieden, óf dat er pas recent een belemmering is ontstaan. De uitwisseling van genen tussen (deel)gebieden kan in principe beperkt worden door het ontbreken van verbindingszones tussen leefgebieden. In de huidige situatie lijkt er wel voldoende uitwisseling te zijn tussen de verschillende gebieden. Het is van groot belang om dit zo te houden.

Meer informatie is te vinden in de A&W rapportage.

Meer weten over dit project?

Wilt u meer weten over dit onderwerp, neemt u dan contact op met:

Nico

Nico Beemster

Expertises: moerasvogelecologie, muizenetende roofvogels, woelmuizen

Publicaties

Natuerlik Ljouwert 2050

Handreiking Natuerlik Ljouwert 2050

Bekijk PDF online (11,25 MB)
Bevers

Prognose populatieontwikkeling van de bever in Fryslân

Bekijk PDF online (3,43 MB)
Aanvalsplan Grutto

Ruimtelijke analyse voor Aanvalsplan Grutto-gebied Idzegea e.o.

Bekijk PDF online (8,08 MB)

Gerelateerde projecten

Aanvalsplan Grutto

De weidevogelstand in Nederland, en ook Fryslân, is de afgelopen decennia met sprongen achteruitgegaan, met name in het agrarisch cultuurlandschap. De a..

De provincie Fryslân laat de staat van instandhouding monitoren van drie inheemse soorten marterachtigen: Bunzing, Hermelijn en Wezel. Dit onderzoek is gestart in 2021 en loopt door tot 2025. A&am..

Polder de Hegewarren, nabij Natura 2000-gebied Alde Feanen, verliest zijn functie als landbouwgrond. Directe aanleiding daarvoor is de opgave om in veenweidegebieden CO2-emissie en bodemdaling te v..

Begin 2021 zijn waterbuffels geïntroduceerd in Waterlandtak-West, onderdeel van de Diemerscheg bij Amsterdam, om de natuur te versterken. Dit moerasgebied is belangrijk voor soorten als otter, rin..

Meerstad is een nieuw stadsdeel ten oosten van de stad Groningen. Rond het nieuw gegraven Woldmeer zijn al enkele wijken gerealiseerd op voormalige landbouwgronden. De komende jaren wordt de woonke..

Het Mosterdveen is een bijzonder natuurgebied op de Veluwe, met delen bos, droge en vochtige heide, licht gebufferde vennen en hoogveenelementen. In dit reliëfrijke gebied liggen de vennen in een..

In 2020 voerde A&W een florakartering uit op Terschelling in opdracht van Staatsbosbeheer. Daarbij is bijna 4.400 ha aan duinen, duinheiden, duinvalleien, strandvlakten, bossen, moeras en een g..

Predatie is een belangrijke factor in het broedsucces van weidevogels. A&W is nauw betrokken bij onderzoek naar de rol van predatie en de toenemende invloed van de Steenmarter daarbij.

..

In opdracht van de provincie Overijssel heeft A&W in 2020 een SNL-kartering van tien particuliere landgoederen in Overijssel uitgevoerd. Vanwege de omvang van het te karteren gebied en de brede..

Windpark Fryslân BV ontwikkelt in het noordelijke deel van het IJsselmeer een windpark bestaande uit 89 windturbines. Onderdeel van het windpark is een natuurvoorziening in het IJsselmeer, nabij K..

Door intensivering van de landbouw zijn de van origine botanisch waardevolle graslanden in het veenweidelandschap voor een groot gedeelte verdwenen. Diepe ontwatering, hoge mate van bemesting en in..

Versterking van de biodiversiteit staat volop in de belangstelling. Maar hoe kan dat het beste? Voor welke soorten doe je dat en wat hebben die nodig? Wat zijn zinvolle maatregelen en waar? En ook:..

Provincie Noord-Holland en Natuurmonumenten zijn van plan om in Polder IJdoorn, nabij Amsterdam, de ruimtelijke kwaliteit en ecologie te verbeteren. Het gaat hierbij om het behoud en versterken van..

In 2019 zijn onder het spoor door het Naardermeer een aantal faunapassages aangelegd om deelgebieden onderling te verbinden. Natuurmonumenten, Prorail en de provincie Noord-Holland willen weten of..

Het Naardermeer is het oudste natuurreservaat van Nederland. Er komen verscheidene soorten moerasbroedvogels voor en een scala aan Natura 2000-habitattypen en -soorten. In het gebied broeden jaarli..

Samen met Sweco werkt A&W aan de opstelling van een inrichtingsplan voor de Verlengde Middenraai. Dit doen we in opdracht van Prolander. De Middenraai is een voormalig landbouwgebied oostelijk..

De Hollands Ankeveense Plassen herbergen van oudsher verscheidene moerasbroedvogelsoorten en Natura 2000 habitattypen. Het open landschap met goed ontwikkeld riet staat echter onder druk. Bovendien..

Het Reevediep is de 'bypass' langs Kampen tussen de IJssel en het Drontermeer. Bij de aanleg ervan is een deel van de oude oever, met leefgebied voor moerasvogels, afgegraven. Om die reden is in ee..

Moerasvogels zijn een goed zichtbare kwaliteit van moerasgebieden. Roerdomp en Grote karekiet zijn dan ook aansprekende vaandeldragers of indicatorsoorten voor het functioneren van waterrijke rietm..

A&W onderzoekt sinds 2006 de foerageerkeuzes van in de Oostvaardersplassen broedende Bruine kiekendieven. Deels jagen de kiekendieven in de Oostvaardersplassen zelf, vooral op vogels. Deels jag..

Het Groninger Landschap wil graag het complete beeksysteem van de Hunze herstellen, van Drenthe tot aan het Wad. Daarvoor moet de beek ook weer door de stad Groningen gaan lopen. Zo’n ingrijpende..

De Noordelijke Friese Wouden is een kleinschalig coulisselandschap met houtsingels en houtwallen rond graslandpercelen. Naar Nederlandse maatstaven is het uniek door zijn omvang van 25.000 ha. Dit..

Weidevogelbeheer vormt een belangrijk onderdeel van natuurinclusieve landbouw. Nederland speelt internationaal een grote rol als broedgebied voor weidevogels als Grutto, Kievit, Scholekster en Slob..

In 2013 is gestart met de aanleg van De Centrale As in Noordoost-Fryslân. Deze autoweg doorkruist kleinschalig coulisselandschap, wat een goede landschappelijke inpassing vraagt. Daarom zijn veel..

De Alde Feanen, gelegen in het hart van de provincie Fryslân, is met z’n 2.500 ha één van de grootste en belangrijkste laagveenmoerassen van Nederland. Net als elders in ons land heeft het geb..

De Mieden bestaat uit venige en deels kleiige laagten tussen hoger gelegen zandgronden. A&W heeft hier in 2016 een vegetatiekartering uitgevoerd. Vanwege de lage ligging kan er vanuit de direct..

In veel effectenstudies en natuurtoetsen komt de vraag naar voren wat de mogelijkheden zijn om effecten van een voorgenomen ingreep te mitigeren (verzachten) of te compenseren. Dit is geen gemakkelijk..

Bij onderhoud, ontwikkeling en inrichting moet rekening gehouden worden met beschermde soorten. Een soortmanagementplan kan de juridische procedures vereenvoudigen, dienen als onderbouwing voor een..

Bermen en spoorbermen zijn belangrijk voor de biodiversiteit. Voor beheerders is het van belang om te weten welke beschermde soorten in de (spoor)bermen aanwezig zijn, om daar bij werkzaamheden rek..

Langjarige monitoring van de vegetatie levert een schat aan informatie over ontwikkelingen in relatie tot inrichting, beheer en klimaatverandering. Zo volgen we het Fochteloërveen en het Lauwersme..

Vegetatiekarteringen worden onder meer gebruikt in het kader van SNL, als basis voor leefgebieden- en habitattypenkaarten van Natura 2000-gebieden en voor de evaluatie van beheer en inrichting. Met..

Voor in Nederland broedende vogelsoorten zijn de omstandigheden op de trekroutes en in overwinteringsgebieden cruciaal. De Gekraagde roodstaart bijvoorbeeld, broedt onder andere in het coulisseland..

Het opheffen van barrières voor trekkende vissen is een belangrijke maatregel om de ecologische kwaliteit van wateren te verbeteren.  Daarom werkt Wetterskip Fryslân aan de aanleg van vispassages e..

Opgaven voor behoud en herstel van natuurwaarden liggen voor een belangrijk deel in Natura 2000-gebieden. A&W is bij meerdere van deze gebieden nauw betrokken, waaronder Van Oordt’s Mersken e..

De recente aanwijzing van Midden-Delfland als Bijzonder Provinciaal Landschap gaf aanleiding tot een toekomstvisie natuur, waarin voor de verschillende landschapstypen in het gebied ontwikkelingspe..

Een groot deel van de Europese trekvogels overwintert in Afrika, in de droge savannes ten zuiden van de Sahara of de vochtige boomsavannes ten zuiden hiervan. Over de factoren en processen die hierbij..

In de laaggelegen delen van Nederland was tot in de jaren ’50 geregeld sprake van grootschalige muizenplagen. Nadien niet meer. Vanaf 2004 zijn muizen terug op het toneel. In 2014-2015 kwamen vel..

Bomen en bos zijn schaars in de West-Afrikaanse Sahel zone. Door grote droogten in de jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw zijn veel grote bomen doodgegaan en tegenwoordig is de begrazing met sc..

Om het landschap en de biodiversiteit een kwaliteitsimpuls te geven is aan de westkant van Burgum, in het Nationaal Landschap de Noardlike Fryske Wâlden, een natuurrijk cultuurlandschap ontwikkeld..

Nieuwe wegen kunnen de routes van vleermuizen kruisen die ze gebruiken voor hun dagelijkse ‘woon-werkverkeer’. De afstand die vleermuizen moeten oversteken kan hierdoor te groot worden, of ze p..

Door hun kenmerkende levenswijze kunnen bevers een positieve rol spelen bij natuurontwikkeling. Maar er is ook een spanningsveld met waterveiligheid en economische belangen. Goed doordacht en consi..

A&W investeert in de ontwikkeling van (populatie)modellen, omdat ze een goed gereedschap zijn om kwantitatief te denken. Modellen helpen hypotheses te genereren en objectieve schattingen te mak..

Muskusratten bouwen hun nesten vaak in kaden, wat een reëel risico oplevert voor de waterveiligheid. Daarom zijn waterschappen al sinds de komst van deze exoot in Nederland bezig met de bestrijdin..

Wegen en spoorlijnen zijn belangrijke barrières voor dieren met het oog op het risico op aanrijding en de uitwisseling van populaties. Dit speelde ook bij het ontwerp en de aanleg van De Centrale..

Het broedproces van de kievit in Fryslân komt steeds meer in de knel. Hebben weersomstandigheden direct invloed op het jaarlijkse broedsucces? En hoe groot is de indirecte invloed van het weer via..

Via de Europese Habitatrichtlijn en de Natuurbeschermingswet zijn alle vleermuizen in Nederland beschermd. Een belangrijke soort in Nederland is de Meervleermuis. Deze heeft in het verleden veel te..

Tussen 2011 en 2015 zijn in het kader van het project Duinherstel Ameland 2010 – 2020 plagwerkzaamheden uitgevoerd om de natuurlijke dynamiek en biodiversiteit van de grijze duinen te bevorderen...

Fotograaf:
Fotograaf: